حدادعادل در ابتدای سخنرانی اش در این برنامه، ضمن خاطره گویی از ۳ استادی که کتابخانه های خود را به کتابخانه بنیاد دایره المعارف اسلامی اهدا کرده اند، گفت: سرنوشت کتاب ها معمولا تراژیک است. مثلا شخصی ۶۰ یا ۷۰ سال کتاب خریده و گردآوری می کند و آن ها را مانند فرزندانش دوست دارد و جای هرکدام را هم در کتابخانه می داند؛ حاشیه کتاب ها مطلب یا نقد نوشته و در هرکدام ارجاعاتی داده است. چنین شخصی دلش به حاصل عمرش خوش است اما بعد از او چه اتفاقی می افتد؟ معلوم نیست فرزندانش هم مثل خودش کتاب دوست باشند و تازه اگر هم باشند مشخص نیست که به همان راه حوزه کاری پدرشان بروند. فکر می کنم ۱۰ درصد از فرزندان راه ذوقی کتاب های پدرانشان را ادامه می دهند. اما در اکثر مواقع فرزندان می گویند این چه کاری بود؟ ای کاش پدرمان به جای این کتاب های بی مصرف، زمین خریده بود!

وی افزود: حتما گاهی کنار خیابان انقلاب، دیده اید که کتاب هایی را کیلویی خریده و دانه ای می فروشند. خلاصه این که، حاصل عمر یک نفر به این شکل، کنار خیابان به باد می رود. این سرنوشت بسیاری از کتابخانه هاست. در تقابل با این وضعیت، یک سنت خوب وجود داشته که برای دیروز و امروز نیست و ریشه در گذشته دارد و آن سنت، اهدای کتابخانه های شخصی به کتابخانه های بزرگ است. در کشور خودمان هم چند کتابخانه داریم که اگر این سنت خوب نبود، به شکل امروزشان نبودند.

رئیس بنیاد دایره المعارف اسلامی ادامه داد: یکی از این کتابخانه ها، کتابخانه مجلس شورای اسلامی است که قدمت ۱۰۰ ساله دارد و از دوره دوم مجلس شورای ملی، ساخته شده است. این کتابخانه دریای معارف است. کتابخانه دیگر، کتابخانه آستان قدس رضوی است و کتابخانه بزرگ دیگر، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است که چهره ها و بزرگان زیادی کتابخانه هایشان را به آن اهدا کرده اند. اسم و نام برخی از این بزرگان در مدخل ورودی این کتابخانه ثبت شده است. یکی از این چهره ها دکتر محمد مصدق است که دکتر ایرج افشار جرات کرد و نامش را نوشت و هنگامی که شاه برای افتتاح این کتابخانه آمد، با نام مصدق روبرو شد اما خشمش را فروخورد و نتوانست چیزی بگوید. این کار دکتر افشار با جسارت و جرات زیاد در زمانی انجام شد که آوردن نام مصدق در جامعه ممنوع بود.

حداد عادل گفت: سنت اهدای کتابخانه باید در جامعه توسعه پیدا کند و این حرف ها و کتابخانه های بزرگ مربوط به زمانی است تعداد کتاب های چاپ شده در سال، در ایران بالای چندصد عنوان نبوده است. در سال ۵۱ تعداد کتاب های چاپ شده در ایران، ۶۰۰ عنوان بوده است. امروز این رقم به ۶۰ تا ۷۰ هزار عنوان رسیده است. ما سعی کردیم این فکر را بین اهل علم و استادان نشر بدهیم که کتاب هایشان را هدر ندهند و حرامشان نکنند. بهترین کار برای یک عالم این است که کتابخانه اش را اهدا کند. برخی از بزرگان هم کتابخانه شان را در زمان حیات می فروشند که این کار باز از حراج کتاب ها در کنار خیابان بهتر است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به خرید کتابخانه استاد نجفی برای بنیاد دایره المعارف اسلامی گفت: تا به حال اساتید معاصر ۱۰ کتابخانه را به کتابخانه بنیاد اهدا کرده و یا فروخته اند. کتابخانه استاد نجفی یکی از کتابخانه هایی بود که ژاپنی ها به واسطه وجود کتاب های ایران شناسی در آن قصد خریدش را داشتند ولی رهبر انقلاب هزینه خریدش را به ما داده و ما این کتابخانه را خریدیم.

وی در پایان سخنانش گفت: امروز با اهدای این ۳ کتابخانه، این سنت خوب تداوم پیدا می کند. امیدوارم از کار ساختمان نیمه کاره بنیاد دایره المعارف اسلامی گره گشایی شود. آن ساختمان ظرفیت یک میلیون جلد کتاب را دارد.

در پایان این برنامه عبدالعلی عظیمی و استاد محسن جهانگیری نیز به بیان سخنانی پرداختند. جهانگیری گفت: یک بار در کتابخانه دانشگاه آکسفورد به یک محقق مصری برخوردم که در کتابخانه مشغول پیدا کردن چند کتاب بود. وقتی از او پرسیدم به دنبال چیست، گفت به دنبال کتابی درباره فقه حنفی می گردم. تعجب کردم و به او گفتم همان مصری که از آن آمده ای، و دانشگاه الازهرش منبع تحقیق درباره فقه حنفی است. تو این جا چه کار می کنی؟ آن مرد به من گفت از کتاب هایی که من می خواهم، تنها همین نسخه هایی که در این جا هست، موجود است. یعنی انگلیسی ها کاری کرده اند که برای تهیه منابع و دسترسی به آن ها، باید ارز بخری و پوند و دلار خرج کنی تا به منابع دسترسی پیدا کنی.

در پایان این برنامه ضمن رونمایی از ۳ کتابخانه اهدایی، لوح تقدیر به نمایندگان و خانواده  ۳ استاد اهداکننده تقدیم شد.